Bir tarih yok ediliyor
Cumhuriyet döneminin en önemli sanayi tesisi olan Karabük Demir Çelik Fabrikasının ateş tuğlası ihtiyacını karşılamak üzere 1949'da kurulan Filyos Ateş Tuğla Fabrikası, sahiplerince yıkılıyor. Yıkım sonrasında ortaya çıkan alanın imara açılarak binlerce konut yapılacağı iddia ediliyor.
Zonguldak’ın tarihinde ve ülkenin ekonomik gelişiminde büyük rolü olan Filyos Ateş Tuğla Fabrikası yıkılıyor. 1938’de hizmete açılan Karabük Demir ve Çelik Fabrikasının alümina - silikat esaslı ateş tuğlası ihtiyacını karşılamak üzere, 1949’da, Sümerbank eliyle kurulan fabrika, Filyos’un ekonomik, sosyal gelişiminde büyük rol oynayarak Filyos’u Filyos yaptı.
ÖNCE DEMİRLER, SONRA DA PAPİLA AİLESİNİN ELİNE GEÇTİ
Sümerbank’a bağlı “Filyos Ateş Tuğlası Sanayii Müessesesi” adıyla üretime başlayan fabrika, 1983’te ÇİTOSAN’a bağlandı. 1987’de “Filyos Ateş Tuğlası Sanayii TAŞ Genel Müdürlüğü” adını alan fabrika, 1995’de Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından özelleştirme kapsamına alındı. 1997’de 101 ortaklı bir yerel şirkete devredilen fabrika, zamanla ortakları arasında yer alan Demir Ailesi tarafından ele geçirildi. 21.10.1997’de ismini “Zonguldak Yatırım Filyos Ateş Tuğlası, Makine, Madencilik, Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş” olarak değiştiren şirket, Demir Ailesi tarafından dünürleri Teoma Papila’ya bir borç karşılığında devredildi.
ÜRETİMİ DÜZCE’YE TAŞINDI
Öncü kuruluş olarak çok sayıda teknik eleman yetiştiren ve bu yönüyle ateş tuğlası sektörünün okulu olarak bilinen Filyos Ateş Tuğla, 2023 yılına kadar faaliyetini sürdürdü. Ülke ekonomisine sunduğu çok yönlü katkılarla cumhuriyetin kalkınma hamlesine büyük hizmetlerde bulunan fabrika, o yıl, üretim birimlerinin Düzce’ye taşınması nedeniyle atıl hale düştü.
CUMHURBAŞKANLARINI, BAŞBAKANLARI AĞIRLADI
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Başbakanlar Şükrü Saraçoğlu, Adnan Menderes, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit tarafından defalarca ziyaret edilip, konuklarına ülkenin gurur kaynağı olarak tanıtılan fabrika, baca ve diğer binalarıyla yapıldığı yılların sanayi mimarisini yansıtan Zonguldak’taki son örnekti.
BUNU KORUMAYAN KORUMA KURULU, NEYİ KOUYACAK?
Çeşitli derecelerde sit alanı üzerine kurulan fabrikanın atıl duruma düşmesi üzerine, sahipleri, yıkmak için Karabük Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna başvurdu. Kurul, sit alanı üzerinde olmasına karşın üzerindeki yapıların “Taşınmaz Kültür Varlığı” niteliği taşımadığı gerekçesiyle yıkıma izin verdi. Kurulun bu kararı “Ülke tarihi için bu kadar önemli bir fabrikayı korumayan kurul, neyi koruyacak? Bunlar nasıl akademisyen?” sorularına neden oldu.
BAŞKAN EROL ACAR NEDEN SESSİZ KALDI?
Kurul kararının ardından fabrikada yıkım başladı. Mücavir alanı içindeki bu kadar önemli bir yapının yıkımına ses çıkarmayan Filyos Belediyesinin tavrı da tartışma konusu oldu. Başkan Erol Acar’ın kamuoyuna duyurma gereği bir duymadığı yıkım sonrasında, fabrikanın 131 dönümlük alanının imara açılacağı, fabrika sahipleri ile Belediyenin bu konuda mutabakata vardığı iddialarının güçlenmesine neden oldu.