İŞTE ZONGULDAK İŞGALİNİN BELGELERİ
Zonguldak`a, Fransızlar 8 Mart 1919 tarihinde asker çıkardılar.
Bu zamana kadar Fransızların Zonguldak`ı koruma amaçlı mı yoksa işgal amaçlı mı geldiği merak konusu idi. Fakat araştırmalarımda öyle bir belge karşıma çıktı ki ; bu belge . Osmanlı Harbiye Nazırı ( Bugünkü Karşılığı Milli Savunma Bakanı) Şakir Paşa`nın Zonguldak`tan istediği bir rapora dayanıyor.
..........
Belge 1
Zonguldak`ın Fransızlar tarafından sureti işgalini ( haksız ve izinsiz işgal ) gösterir rapor merhuten (bir şeyin veya kişinin bağlı istek) takdim kılınmıştır. elbabta (ekte, özeti) 17 Recep 335 (17 Nisan 1919)
Raporun bugünkü Türkçe Alfabesi ise söyle ;
400 Fransız neferinin 3.4.335 (3 Nisan 1919) Zonguldak`a ihraç edildiğine ve Zonguldak havalisinde bir aydan beri muhulli (Mahalli) asayiş bir mevzu olmadığı ve 4.4.335 (4 Nisan 1919) tarihinde bir Fransız miralayın bir terpide ile Zonguldak`a gelerek , bir gün evvel mahalli mezkure vurd eden 400 neferi teftiş eylediği, alay 32 kumandanlığının iş Arabı atfen 10. fıkra kumandanlığından bildirilmekte arz olunur. 10 Nisan 1335 (10 Nisan 1919)
İstanbul Muhafızı
Ferik Osman Şakir.
.............
Görüldüğü gibi, istenen rapor olduğu belirten belgede,
Fransızlar 8 Mart 1919`da Zonguldak`a asker çıkarttıktan sonra 3 Nisan`da 400 asker sevkiyatı yapmışlar.
Bu belgede Zonguldak`ın haksız ve izinsiz işgal edildiği tanımı yapılıyor. Daha önce bu konuda yazılan yazıların bazılarında Fransızların padişahın izni ile asker çıkarttıkları yönündeydi,, fakat burada kullanılan tabir ile aslında Fransızların padişahın bilgisi dahilinde olmasına rağmen rızası dışında ; daha doğrusu bunu kabulleniş olarak değerlendirmemiz gerekiyor. Zira, İstanbul itilaf devletleri tarafından 13 Kasım 1918 tarihinden beri işgal altındır. Bu da padişahın kararlarını etkilemektedir.
............
Belge 2
Şehrihalin üçüncü günü Zonguldak`a Senegal askerinden bir tabur (1000 askerden oluşan bir askeri birlik ) geldiği ve kendilerine terk edilen askeri pavyona yerleştirildikleri , Bolu mutasarrıflığından bildirilmiş olmakla arzı malumat olunur.
Nisan 335 (Nisan 1919)
Dahiliye Nazırı namına
Müsteşar Keşfi
............
Zonguldak`a, Fransız nezrinde aynı zamanda Senegal askerlerinin de getirildiği ve bu askerlerin askeri pavyona yerleştirdiği vurgulanıyor. Bu yer muhtemelen Yayla`da bulunan stattın hemen karşısında bulunan eski mühendislik mektep binası olduğunu düşünüyorum.
............
Belge 3
Bolu Muhafızlığından haziran 335 (Haziran 1919)
Dün bir Fransız bölüğünün .Zonguldak`a vürud ederek ciheti askeriyeye ait pavyonda ikameleri takarrür ettiği masuzdur.
Aslına mutabiktir
Umumiye Aliye'sine 4 Haziran 335 (1919)
Emniyet umumiye Müdüriyeti
..........
İşin ilginç tarafı ; bu malumatı Zonguldak`tan isteyen kişi Şakir Paşa , aynı zamanda Mustafa Kemal`in Samsun`a gidişini ve 9.Ordu birlikleri müfettişliğine atanmasını sağlayan kişidir.
Bir başka belgede ise ;
5 Mayıs 1919 tarihinde yani işgalden iki ay sonra Fransızların Türk Bayrağına karşı yaptığı saygısızlık ve tecavüz hakkındadır. (Belirttiğim tüm belgeleri aşağıda vereceğim adreste bulabilirsiniz.)
28 Kasım 1919 tarihinde ise ; Zonguldak`ta bulunan Fransız taburunun başına Binbaşı Foulon`un getirildiği belgedir. Ne tesadüf ki ; aynı gün Zonguldak`ta bulunan Bahriye Nazırı (Deniz Kuvvetleri) Samsun `a hareket ettiğini yazan belgedir. O sırada Mustafa Kemal Paşa Sivas`tadır. Zonguldak`taki bu gelişmeleri dikkat ile takip etmektedir.
Bir de not olarak yazayım;
6 Ocak 1919 günü askerlik çağı gelenler için askerlik şubesine gönderilen belgede ,İstanbul*a Zonguldak`tan asker gönderilmesi istenmiştir.
İşgalden bir kaç gün sonra Zonguldak`ın emniyeti için 32 Kafkas Alayının Zonguldak`a sevk edildiği ; bir başka belgede ise 13 Kasım 1919`da General Milen tarafından bir taburun İstanbul'a alındığı bir bölümünün Üsküdar`a diğer bölümü ise Beşiktaş`a gönderildiği ; bunun İstanbul`daki ordu yönetiminden neden habersiz yapıldığı hakkında sorgu belgesidir.
Ancak 20 Aralık 1919 tarihinde, Bolu`dan 2 tabur askerin Bartın Komutanlığına (Çaycuma) gönderilmesi hakkında Bolu Mutasarrıfın yolladığı belgedir. Bu asker çekme ve yollama olayları o zamanlar İstanbul ve Kuva-yi Milli komutanları arasında artık iyice ayrışma, birbirleri ile ters düşme olarak değerlendirebiliriz. İstanbul işgale sesiz kalıp hatta işgal kuvvetlerinin çıkarlarına karar alırken Kuva-i Milli Komutanları Milli Mücadelenin yolunu açacak kararlar almaya başlamıştı.
21 Haziran, Zonguldak’ın düşman işgalinden Kurtuluşunun 104'üncü yıl dönümünü kutlar, başta Ulu Önderimiz ve Başbuğumuz Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere , şehit ve gazilerimize minnet duygularımı sunarım.
Hayati Yılmaz ile
Zonguldak Tarih