ZONGULDAK'TA HEYKEL BOLLUĞU

Zonguldak’ın ilk abidesi aslında madenci feneri idi. 29 Ekim 1933 tarihinde Uzun Mehmet Parkı yapılınca ortasına madenci fenerinin anıtı yapıldı. Anıt oldukça büyük ve yüksekti. Şu anda Ankara Köprüsünün 100 metre gerisinde, Asma taksi durağının olduğu yerdeydi. Madenci Feneri Anıtı daha sonraki yıllarda oradan oraya dolaştırarak şu anda Fener Semtinde, Zonguldak Endüstri Meslek Lisesi girişine kondu.

29 Ekim 1947 yılında eski valilik binası önünde Atatürk Heykeli Anıtı açıldı. Atatürk’ün at üzerinde , atın tek ayağı taş kömürüne basılı heykeli , Heykeltraş Zühtü Müridoğlu ve Ali Hadi Bara tarafından yapılmıştı. 1990 yılında şimdiki yere taşındı.

Yine aynı tarihte, 29 Ekim 1947 yılında İsmet İnönü Heykeli, Halkevi Binasının karşısındaki parka dikildi. İnönü Heykeli çevresi hemen hemen her 10 senede bir değiştirildi. Başlarda sadece heykel alanı olan yerde, çocuk bahçesi, İki kuğunun yaşadığı havuzlu park, emeklilerin dinlenme alanı, 2001 yılında da şimdiki belediye başkanı tarafından ‘kay kay parkı ‘ ve en son da tekrar düzenlenerek küçük bir çocuk oyun alanı olan ,dinlenme parkı haline geldi.

8 Kasım 1973 tarihinde Cumhuriyetin 50. yılı anısına, Taşkömürü Kurumu tarafından yapılan Uzun Mehmet Anıtı (Üç Mehmet Anıtı) Zonguldak valisi Nihat Oğuz Bor tarafından açıldı., Projenin mimarı Yılmaz Soylu anıtı 3 ay içinde tamamladı. Anıt için toplanan yardım paraları ile zamanın para birimi değerine göre 300 TL yardım toplandı. Uzun Mehmet Anıtı Zonguldak’ta adeta simge haline geldi.

Karaelmas Üniversitesi (Şimdilerde Bülent Ecevit Üniversitesi)’nin simgesi yapıldı.

Zonguldak’ın her yerinden görülebilecek bir noktaya yapıldığı için şehrin göndere çekilen bayrağı gibiydi. Baba Burnu olarak eski haritalarda geçen, yaklaşık 100 yıldır Bal Kayası olarak adlandırılan yere yapıldı. Anıt Kozlu’dan da görünmekteydi. AVM’nin yapılmasından sonra anıt görünmeyecek hale geldi. Daha sonra anıt alanı üniversiteye devredildi. Geçtiğim aylarda anıt çevresi tekrar halka açıldı. Fakat eski görkemini kaybetti.

4 Temmuz 1986 tarihinde Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem'in tasarladığı Madenci Anıtı yapılan tören ile açıldı. Heykel bu zamana kadar Zonguldak’ta yapılan en kapsamlı anıt oldu. İçinde barındırdığı figürler bir çok anlam taşımamaktadır Fakat yeri dolayısı ile heykelin ihtişamı tam olarak anlaşılamamaktadır. Ayrıca Zonguldak’ın eylem alanı olarak bilinen meydanını engellediği görülür.

1991 yılında' Büyük Madenci Grevi ' anısına Ankara Olgunlar Sokak’a dikilen Madenci heykeli , heykeltıraş Metin Yurdanur ‘a yapıltırılmıştı. Heykelin bir kopyası Kozlu girişine dikildi. Kozlu Belediyesi 2022 yılında heykeli yağlı buya ile boyaması büyük tepki toplamıştı.

4 Kasım 2013 tarihinde Zonguldak Valilik önüne yapılan Madenci Anıtı heykeli açıldı. Heykel yeraltından iki elin kömürü çıkarışını simgeliyor.

Toplam ağırlığı 1 ton civarında. İçi çelik, dışı fiber bir çalışma. Kömür maket. Barette ise ışık sistemi mevcuttur.

25 Mayıs 2003 tarihinde TTK Genel Müdürlüğü, Genel Maden İşçileri Sendikası ve Zonguldak Belediyesi işbirliği ile , Liman Caddesi’ne Maden Şehitleri Anıtı açıldı. Anıtın parçaları dökülmeye başlayınca harabe haline geldi. Anıt daha sonra buradan taşındı.

Kız Meslek Lisesi kavşağına yunus heykeli , valilik kavşağında daha önce Kuğu Heykeli ve daha sonra Kuğu Heykeli kaldırılarak 2015 yılında Güvercin heykeli yapıldı . Güvercin Heykeli de daha sonra kaldırıldı..

2016 tarihinde ; 26 Ağustos 1931 Atatürk’ün Zonguldak’a gelişi sırasında İskelede kendisine çiçek veren Ayten Basri adında, 6 yaşındaki kızı simgeleyen heykel açıldı. Heykele bu zamana kadar bir çok saldırıda bulunuldu. El ve çiçek kısımları tahrip edildi. Zonguldak Belediyesi tarafından Sahil Yolu Düzenlemesi kapsamında kaldırıldı. Heykelin kaldırılması büyük tepki çekti. Fakat heykel sahil yolu tamamlanınca , ait olduğu yere yeniden kondu.

2018 yılında Uğur Mumcu kavşağı düzenlenmesi bitirildiğinde kavşağa Zonguldak’ın harfleri ile Zonguldak’ı simgeleyen bir anıt daha açıldı.

Unuttuğum heykel var mı bilmiyorum ama bugünlerde yine bir saat kulesi ve bir anıt yapımı daha gündemde.

Heykeller bir şehir için önemlidir lakin heykellerin çok olmasından daha ziyade simge haline gelmesi önemli. Bu zamana kadar yapılan anıtların içinde Zonguldak’a simge olan Bal Kayasındaki ‘Üç Mehmet Anıtı ‘ olmuştu.

Zonguldak’a gelen bir turist ; ‘’ ‘Madenci Heykeli ‘ nerede ?’’ diye soracak olursa , vatandaşın cevabı hangi madenci heykeli olurdu. O kadar çok madenci heykeli var ki !

750 adımlık bir caddede her köşe başında bir heykelin yapılması bize, ya belediyenin yapacak başka işleri olmadığını gösteriyor ya da belediyenin yapacağı işler sınırlı.

Zonguldak’ta her belediye başkanı değiştiğinde ya sahil düzenlemesi ya da bir heykel yapılıyor.

Hayati Yılmaz ile

Zonguldak Tarih