DR. DERVİŞ NİHAT ARKAT

Zonguldak Nostalji sayfası editörü Yüksel Yıldırım'ın paylaştığı işte o yazı;

"Zonguldak’ta Bahçelievler Mahallesi sınırlarındaki Ahmet Erdoğan İlkokulu daha kullanışlı ve modern hale getirilmesi için yıkıldı ve “Ahmet Erdoğan” ismi Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu’nun ismine taşınarak “Ahmet Erdoğan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu” olarak değiştirilmişti. Bağışçısı Zonguldaklı iş adamı Ahmet Erdoğan’ın ismi, 2010 yılında İbn-i Sina Kampüsünde yaptırılan yeni binasına taşındı.

Bahçelievler Mahallesi’nde yıkılanın yerine yapılan yeni okulun ismi, yeni bağışçısının ismini alarak “Dr.Derviş Nihat Arkat İlkolulu” oldu.

Türk Armatörleri Tarihi yazarı Osman Öndeş, Dr. Derviş Nihat Arkat’ın bilinen kimliğinden ayrı olarak armatörlük yanını da ortaya çıkararak kaleme aldı.

Osman Öndeş’in araştırmasını derleyip, Dr. Derviş Nihat Arkat’ın hikayesini sunuyorum.

………….

Zonguldak Belediye Başkanı olarak görev yapmış ve armatör Dr. Derviş Nihat Arkat’ın yaşamı hakkında Zonguldak Tarihi sayfalarında Hayati Yılmaz imzalı bir makale de bulunmaktadır.

Zonguldak'ın 1930-1931 yıllarında yirmi birinci Belediye Başkanı olan Doktor Derviş Nihat Arkat 1893 yılında Kıbrıs’ta doğdu. Lise öğrenimini İzmir'de tamamladı. İstanbul Tıp Fakültesi'ne kayıt olunca Fransızca dil eğitimi de aldı. Ancak eğitimi sırasında I. Dünya Harbi başladığından ailesi para yollayamayınca maddi sıkıntıya girmiş ve bu yıllarda okumanın bin bir zorluğunu yaşamıştır.

ZONGULDAK HÜKÜMET TABİBİ DR. DERVİŞ NİHAT ARKAT…

Elektrik olmaması bir yana gaz lambasına gaz alacak para bile bulamaz. Mum alamadığı günlerde derslerine sokak lambasında çalışır. Mum alacak para bulduğunda ise pansiyonda mumlarla ısınırmış. Böyle zorlu yıllarda tıp fakültesinden mezun olmuş ve 1917 yılında mesleğinde uzmanlaşmak için Zonguldak'a tayin edilmiştir. Zonguldak'ta Hükümet Tabibi olarak görevine başladığında 24 yaşındadır.

ZONGULDAK’TA İLK ECZANE…

Zonguldak o günün şartları ile yeni yeni şehirleşen bir yerdir. Yine de onun için her zaman üşümeyeceği bir sağlık ocağına sahiptir. Zaten yakıtın anavatanına gelmiştir. Ayrıca şehirde Fransızlara ait bir hastane de mevcuttur. Fakat Zonguldak'ta o güne kadar eczaneler yabancıların elindedir. Zonguldak'ta ilk eczane açan Türk, Dr. Derviş Nihat Arkat olmuştur.

Mesleğine son derece bağlı ve dikkatli olan Dr. Derviş Nihat Arkat Fransız Hastanesi'nde Fransız doktorlarla ameliyatlara katılmış ve ilerlettiği Fransızcası sayesinde Fransız doktorlarla çok iyi iletişim kurarak mesleğinde ilerlemiştir. Fakat I.Dünya Harbi yıllarında Fransızlar, Zonguldak'ı işgal edince kendisi de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne katılır. Hükümet Konağı henüz İstanbul'a bağlı olduğu için ve Fransızlar İstanbul'dan bizzat icazet alarak Zonguldak'a asker çıkardığından dolayı hükümet tabipliğinden ayrılır.

Zonguldak Belediye'sine geçer. Buradan da; belediye ile diğer kurumlar ayrı taraflarda, Zonguldak Belediyesi Mustafa Kemal tarafında olduğu anlaşılıyor.

İSTİKLAL MADALYASI…

Kurtuluş Savaşı sırasında Dr. Derviş Nihat Arkat, Zonguldak Limanı'na gelen İtalyan ve Fransız gemilerinde Müslüman olan askerlerle gizli gizli iletişime geçerek; onlarla iş birliği yapıp, silah ve mühimmat tedarik etmeye başlar. Bu silahlar ilk önce Zonguldak Limanı'na gelen kömür gemileri ile gizli gizli İnebolu'ya, oradan da Kuvva-i Milliye ordusuna gönderilmekteydi. Silahlarla birlikte kaçak yollarla kömürle yollanıyordu.

Zonguldak'ın yönetimi Fransızların denetiminde olduğundan, devlete ait kurumlarda, İstanbul'un gönderdiği Padişah'a bağlı memurlar vardır. Zonguldak'ta görev yapan bir maliye memuru Dr. Derviş Nihat Arkat'ın Anadolu'ya Mustafa Kemal'in askerlerine silah kaçırdığını öğrenince telgraf ile İstanbul'a şikayet eder. Hemen 15 arkadaşı ile birlikte haklarında idam kararı çıkınca, o sıralarda daha güçlü örgütlenen Devrek Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne sığınırlar. Orada Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin başında Müftü Abdullah Sabri Efendi vardır. Bir süre burada saklanırlar... Bu sırada olayı duyan Mutasarrıf (Muhtemelen Cevat Rıfat Bey) araya girerek idam kararını kaldırır.

Zonguldak Fransız esaretinden kurtulduğunda, bu kahramanlığı dolayısı ile Ankara Hükümeti tarafından milletvekili olması teklif edilir. Fakat Dr. Derviş Nihat Arkat, Zonguldak'ta kalmak ister ve mesleğine geri dönmeye karar verir. Kurtuluş Savaşı sonrasında Ankara Hükümeti kendisini Madalya ile ödüllendirmiştir.

ZONGULDAK BELEDİYE BAŞKANI DR. DERVİŞ NİHAT ARKAT…

İstanbul'dan tanıştığı Sıdıka Hanım ile evlenen Dr. Derviş Nihat Arkat ailesinin Perihan ve Jale adında iki kızı olur. Dr. Derviş Nihat Arkat bu savaş yıllarında bir türlü tahsilini devam ettirememiş ve 1927 yılında nihayet, Paris Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne giderek orada dünyaca ünlü çocuk doktoru bir Profesörün yanında çalışarak, uzmanlığını tamamlamış ve bir çocuk doktoru olarak yine Zonguldak'a geri dönmüştür.

Zonguldak'ta tanınan sevilen bir doktor olmasından dolayı, 1931 yılında Zonguldak Belediye Başkanı olmuştur. Dr. Derviş Nihat Arkat'ın başkanlığa geldiği yıl, 1931 yılı Atatürk'ün Zonguldak'a geldiği yıldır. Bu görevde üç yıl kalan Dr. Derviş Nihat Arkat aynı zamanda doktorluk görevine devam etmiştir. Notre Damme de Sion mezunu olan Kızı Jale Arkat, Fransız yazarların eserlerinden çeviriler yapardı. Bu çevirilerinden biri ünlü Fransız roman ve uzun öyküler yazarı Guy de Maupassant’ın “Boule de Suif” başlıklı uzun öykü kitabından yaptığı çeviridir. “Yağ Tulumu” başlığı ile 1940 yılı Vakit Gazetesi sayılarından yayınlanan bu öykü sonraki yıllarda muhtelif yayın evleri tarafından da başka çevirilerle yayınlanmış ve geniş okur kitlesi ile karşılaşmıştı. Jale Arkat birçok bağışlarıyla da takdir görmüştür. Bunlardan biri Zonguldak'ta miras olarak babasından kalan arsayı okul için bağışlaması ile arsaya yapılan okula “Dr. Derviş Nihat Arkat İlkokulu” ismi verilmiştir. Ayrıca Belediye Meclisi tarafından bir sokağa adı verilmiştir.

GAZETECİ DR. DERVİŞ NİHAT ARKAT

Dr.Derviş Nihat Arkat 1923 yılında aynı zamanda Zonguldak isimli gazetenin ilk sorumlu müdürü olarak da görev yapmıştır. Zonguldak’ta gazeteciliği başlatan ilk isim olan Tahir Karauğuz’dur Kastamonu’dan Zonguldak’a yerleştikten sonra Açıksöz’e yazılarını göndermeye devam etmiştir. 23 Mart 1923’te yayın hayatına başlayan Zonguldak’ın ilk sayılarında, Tahir Karauğuz o sırada Erkan-ı Harbiye İstihbarat Zabitliği ve Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Umumiyesi’nin Zonguldak İstihbarat Müdürlüğü görevlerinde bulunduğu için gazetenin İmtiyaz Sahibi M. Kazım (İlsev) Bey olmuştur. Zonguldak gazetesinin ilk Mesul Müdürü ise Doktor Nihat (Arkat) Bey olmuştur.

Olumsuz bir belge:

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı’ndan akademisyen Sedat Akdeniz “Genç Mütefekkirler Dergisi” indeki - “Cumhuriyet Halk Partisi Teftiş Raporlarında Zonguldak(1938-1940)” başlıklı makalesinde Dr.Derviş Nihat Arkat hakkında olumsuz bir olayı nakletmektedir.

Bu belge şöyledir;

“Vilayet İdare Heyeti Üyelerinden Nihat Arkat, Ereğli Fransız şirketinin doktorluğunu yapmakta, bu görevi esnasında şirketin menfaatini işçi haklarından daha üstün tuttuğu, belediye başkanlığı zamanında bu şirketi himaye ve iltizam ettiği, belediye başkanlığı döneminde parti noktai nazari haricinde hareket etmiş, bu nedenle bütün belediye üyeleri istifa etmiş ve kendisi de görevinden uzaklaştırılmıştır (B.C.A.., 490-1-0-0, 721-466-1, s.87). “

Dr. Derviş Nihat Arkat II.Dünya Harbi yılları başında İstanbul’a yerleşmiştir. Adresi; Ayaspaşa Kamarot Sokak, İzmir Palas Ap. No. 1 idi. Gümüşsuyu Askeri Hastanesi’nin bunduğu Kamarot Sokak daha sonra Miralay Şefik Bey Sokak adını almıştır. Bu sokakta Ankara Palas, İstanbul Palas, Şen Yuva Apt.’ndan sonra aralarında arsalar olan yan yana iki İzmir Palas No.8 apartmanı vardı.

ARMATÖR DR. DERVİŞ NİHAT ARKAT

Dr. Derviş Nihat Arkat İstanbul’daki yaşamında çocuk doktoru olarak mesleğine de devam ederken, Zonguldak’ta edildiği deneyimlere dayalı olarak “Zühal” adındaki bir genel yük gemisi satın almıştır. Bu vapur 1861’de C.Lungley, Londra Tersanesi’nde W.Tulley & Co.Hull firması adına “Baron Hambro” adıyla inşa edilmişti. 1922’de İstanbul’dan Dr.P.Matyas, İstanbul satın aldı ve “Kandilli” adını verdi. Beş sene sonra İstanbul’dan Dillizâde Mehmet Bey satın aldı. 1928’de Madenci Arif, İstanbul satın aldı ve “Zühal” adını verdi. Dört yıl çalıştırdıktan sonra İstanbul’dan Mehmet Cevdet ve İsmail Hakkı’ya sattı. 1936 yılında 75 yaşında olan bu vapuru İstanbul’dan Dr.Derviş Nihat Arkat satın aldı. Adını değiştirmedi. 20 Haziran 1943 günü Karadeniz’de Zonguldak’tan kömür yüklü olarak İstanbul’a seyri sırasında Karaburun civarında karaya düşerek battı.

DR. DERVİŞ NİHAT ARKAT İLKOKULU

Dr.Derviş Nihat Arkat 1 Şubat 1966 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Cenazesi 2 Şubat Perşembe günü Beşiktaş Sinan Paşa Camii’nde kılınan öğle namazını takiben Edirnekapı Kabristanında sonsuzluğa uğurlandı. Vefatından hayli yıllar sonrasında kızı Jale Arkat Zonguldak’ta babası adına bir okul vakfetmiştir. 2016 yılında inşaatı yapılan Dr. Derviş Nihat Arkat İlkokulu başarılı eğitim öğrenim hizmetleriyle de takdir görmektedir."

(Kaynak: Osman Öndeş)

Yüksel Yıldırım-6 Mart 2025

zonguldaknostalji.com